จมูก

 

การหายใจเพื่อสุขภาพที่ดี

การหายใจหมายถึงชีวิต มนุษย์สามารถมีชีวิตอยู่ได้นานหลายวันโดยปราศจากอาหารและน้ำ แต่หากไม่หายใจจะมีชีวิตอยู่ได้เพียง 2 - 3 นาทีเท่านั้น

จมูกเป็นอวัยวะที่อยู่ส่วนต้นของระบบทางเดินหายใจ และทำหน้าที่เป็นด่านป้องกันสิ่งระคายเคืองในอากาศที่เข้าสู่ร่างกาย พื้นผิวภายในจมูกปกคลุมด้วยเยื่อบุทางเดินหายใจซึ่งมีลักษณะคล้ายเส้นขนเล็ก ๆ หรือที่เรียกว่า “ซิเลีย” (Cilia) ซึ่งจะโบกตัวไปทางกล่องเสียงอย่างสม่ำเสมอเพื่อขจัดสิ่งแปลกปลอมที่สะสมเอาไว้ออกไป ส่งผลให้เชื้อไวรัส แบคทีเรีย และสารก่อภูมิแพ้ต่าง ๆ ถูกขับออกจากร่างกาย กลไกนี้ช่วยป้องกันการก่อตัวของโรค โดยในแต่ละวันจมูกใช้วิธีนี้กรองอากาศราว 15,000 ลิตรที่หายใจเข้าไปในร่างกาย

อย่างไรก็ตาม หากเกิดการก่อตัวของโรคขึ้น เราจะมีอาการคันจมูกและจาม โดยการขับน้ำมูกออกมาในปริมาณมากและการจามเป็นการขจัดสารที่ก่อให้เกิดโรคออกไปจากระบบทางเดินหายใจ ซึ่งถือเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการฟื้นตัวจากโรค

ร่างกายปกป้องระบบทางเดินหายใจจากโรคและความเสียหายด้วยกลไกตามธรรมชาติดังกล่าวของจมูก ดังนั้น เพื่อให้จมูกสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ การดูแลสุขอนามัยของจมูกอย่างสม่ำเสมอ จึงเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง โดยควรทำความสะอาดจมูกในตอนเช้าเพื่อเตรียมรับมือกับการใช้ชีวิตตลอดทั้งวัน และก่อนเข้านอนเพราะเราต้องหายใจผ่านจมูกตลอดทั้งคืน

มนุษย์เรามีความสามารถโดยกำเนิดที่จะหายใจได้อย่างถูกต้อง เมื่อทารกที่มีสุขภาพแข็งแรงดีขณะนอนหลับ การหายใจจะเป็นไปอย่างลึก สงบ และผ่อนคลาย แต่เมื่อเวลาผ่านไป ความสามารถนี้กลับค่อย ๆ สูญหายไป การหายใจของผู้ใหญ่มักจะตื้น ไม่สม่ำเสมอ และขาดหายเป็นช่วง ๆ ทุกวันเราหายใจเข้าและออกเฉลี่ยราว 22,000 ครั้ง ทั้งนี้ วิธีการหายใจของเราส่งผลต่อสุขภาพกายโดยรวม เมื่อมีความเครียด การหายใจของเราจะตื้นและไม่สม่ำเสมอ และเนื่องจากร่างกายทุกส่วนมีความเชื่อมโยงสัมพันธ์กัน จึงส่งผลในทางกลับกันด้วย คือ การหายใจตื้น ๆ เป็นช่วง ๆ ก่อให้เกิดความรู้สึกวิตกกังวลและเครียด นั่นหมายความว่าหากเราต้องการรู้สึกผ่อนคลาย สงบ และสมดุล เราต้องเรียนรู้ที่จะหายใจให้ลึก สงบ และสม่ำเสมอ การหายใจอย่างเหมาะสมคือการหายใจทางจมูก...ยกเว้นเมื่อมีปัญหาสุขภาพ คนส่วนใหญ่หายใจเอาอากาศเข้าไปถึงเพียงส่วนบนหรือส่วนกลางของปอด...ไม่ถึงส่วนล่าง ในการหายใจอย่างเหมาะสม อากาศจะเคลื่อนลงมาถึงหน้าท้อง แล้วค่อย ๆ ขยายมายังส่วนกลางและส่วนบนของปอด

การหายใจเข้าและออกใช้กล้ามเนื้อรวม 12 มัด การหายใจเป็นมากกว่าการนำพาออกซิเจนในอากาศเข้าสู่เซลล์และนำคาร์บอนไดออกไซด์จากเซลล์ออกสู่อากาศ การหายใจเป็นการออกกำลังกายขั้นพื้นฐานที่ปลอดภัยและได้ประสิทธิผล การหายใจอย่างเหมาะสมจะช่วยให้รู้สึกผ่อนคลาย สมดุล และมีความสุข

 

ทารก

 

ทารกและเด็กเล็ก

อาการคัดจมูกเป็นปัญหาหนึ่งที่พบได้ในทารกเนื่องจากทารกยังหายใจทางปากไม่เป็น ทารกจะจามเป็นครั้งคราวเพื่อทำความสะอาดจมูก แต่ในกรณีที่มีอาการคัดจมูก การจามอย่างเดียวไม่เพียงพอ การหายใจอย่างสม่ำเสมอมีความสำคัญต่อการเติบโตและพัฒนาการของทารก เช่นเดียวกับการทานนมและการนอนหลับท่ามกลางความเงียบสงบในช่วงค่ำคืน ดังนั้น การดูแลสุขอนามัยจมูกของทารกเป็นประจำทุกวันจึงเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง

เด็กแรกเกิด 2 - 3 เดือนแรกไม่รู้วิธีสั่งน้ำมูก ดังนั้น พ่อแม่จึงต้องช่วยดูแลสุขอนามัยที่จำเป็นของทารกจนถึงอายุ 4 - 5 ปี ในการสอนลูกให้สั่งน้ำมูกให้เริ่มด้วยการใช้กระดาษทิชชูครอบจมูก กดรูจมูกข้างหนึ่ง จากนั้นบอกให้ลูกปิดปากและเป่าลมออกมา ทำซ้ำอีกครั้งโดยปิดรูจมูกอีกข้าง การทำความสะอาดจมูกอย่างสม่ำเสมอ... อย่างน้อยทุกเช้าและเย็น...เป็นเรื่องสำคัญ โดยสามารถทำความสะอาดจมูกได้ง่ายขึ้นด้วยการใช้สเปรย์ ‘อควา มาริส’ พ่นจมูกก่อนเริ่มสอนลูก ทั้งนี้ การสอนลูกให้ดูแลสุขอนามัยของจมูกอย่างเหมาะสมตั้งแต่ยังเล็กเป็นการช่วยลดการเกิดโรคทางระบบหายใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ

 

การป้องกันโรค

 

เราอาศัยอยู่ในโลกที่เต็มไปด้วยมลพิษทางระบบนิเวศ อุตสาหกรรมและการจราจรก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศ เมืองใหญ่ต่าง ๆ ล้วนถูกห่อหุ้มด้วยหมอกควัน นักวิทยาศาสตร์พบว่า อัตราการเกิดโรคภูมิแพ้และโรคระบบทางเดินหายใจอื่น ๆ เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ

ในห้องที่ปิดสนิทและใช้เครื่องปรับอากาศหรือเครื่องทำความร้อน อากาศภายในห้องจะแห้งจนอาจทำให้หายใจลำบาก เมื่อจมูกแห้งจะไวต่อเชื้อไวรัสและเชื้อแบคทีเรียมากขึ้น เพราะกลไกต่อต้านเชื้อโรคตามธรรมชาติถูกรบกวน โดยเฉพาะผู้สูบบุหรี่จะมีความเสี่ยงเป็นพิเศษ

เพื่อให้ได้ผลดีที่สุด ควรใช้สเปรย์พ่นจมูก ‘อควา มาริส’ ตลอดทั้งปี การวิจัยชี้ให้เห็นว่าการใช้อย่างต่อเนื่องช่วยส่งเสริมกระบวนการตามธรรมชาติในการขจัดอนุภาคที่เป็นอันตราย ตลอดจนเชื้อไวรัสและเชื้อแบคทีเรียออกจากจมูก จึงช่วยลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจส่วนบนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

---

การสนับสนุนทางคลินิก